Help fouten voorkomen - Tips van de...orthopeed

Niemand zit te wachten op onnodige fouten. Zeker niet in de zorg, omdat dit verregaande gevolgen kan hebben. Maar hoe zorgen artsen, fysiotherapeuten en specialisten ervoor dat u bij hen in veilige handen bent? En hoe kunt u zelf helpen fouten te voorkomen? In deze blogserie laten zorgverleners zien wat zij doen aan veilige zorg, en geven zij tips hoe u daarbij kunt helpen. Deze keer aan het woord Christiaan Rompen, orthopedisch chirurg in OCON Orthopedische Kliniek te Twente. Volgens hem is een open cultuur waarin collega’s elkaar durven te corrigeren, van onschatbare waarde.
 

Wat ik doe om fouten te voorkomen
“De huidige generatie medisch specialisten is tijdens de opleiding gewend geraakt aan het geven en ontvangen van feedback. Waar in het verleden kritiek vaak als een aanval op je functioneren werd gezien, hebben mijn collega’s en ik geleerd dat kritische opmerkingen en tips vooral een hulpmiddel zijn om elkaar scherp te houden. Een open cultuur helpt om patiënten én jezelf uit de problemen te houden.”
 
“Zo’n open cultuur waarin je alles tegen elkaar kunt zeggen, ontstaat niet van de één op de andere dag. Wij zijn er al jaren actief mee bezig, en nog steeds leren we iedere dag bij.”
 
Ochtendrapport
“Een belangrijk onderdeel van die open cultuur is ons dagelijkse ochtendrapport. Dan praten we niet alleen over wat er die nacht is gebeurd, of welke problemen extra aandacht verdienen, we bespreken ook patiënten die over een week geopereerd moeten worden. Dit geeft ons de kans om zo nodig zaken van tevoren nog recht te zetten. De opbouw van het dossier, de wijze waarop de indicatie voor een operatie is onderbouwd; het wordt allemaal getoetst aan de geldende richtlijnen. Soms ontstaat er discussie. En dat is goed. Het komt weleens voor dat we vinden dat eerst toch nog extra aanvullende onderzoeken nodig zijn voordat er kan worden geopereerd. De geplande operatie blazen we dan af. De patiënt reageert hier doorgaans heel begripvol op. Mits je het goed uitlegt. Zie het als een kwaliteitscontrole vooraf.”
 
“Natuurlijk wil je niet constant diegene zijn die van zijn collega’s te horen krijgt: ‘Daar en daar moet je nog even de puntjes op de i zetten’. Het dagelijkse ochtendrapport draagt er daarom aan bij dat je je afwegingen zorgvuldig maakt en vastlegt in het dossier.”
 
Checklist met twintig vragen
“Een ander voorbeeld van kwaliteitscontrole is de time-outprocedure voorafgaand aan een operatie. Vlak voor de operatie loopt het gehele operatieteam samen met de patiënt een checklist met zo’n twintig vragen af. Welke kant moet u geopereerd worden? Staat er een pijl op die kant van het lichaam? Heeft u nog allergieën? Zijn alle benodigde instrumenten en implantaten aanwezig? Door deze procedure is de kans vrijwel nihil dat het verkeerde been wordt geopereerd. Zonder time-outprocedure mag er niet geopereerd worden.”
 
“Bij een open cultuur vind ik het straffen van fouten niet passen. Ik denk dat het er juist voor zorgt dat mensen hun fouten gaan verbergen. Ik houd er meer van om mensen verantwoordelijkheden te geven. Wie verantwoordelijkheid krijgt, voelt zich gewaardeerd en zet zich beter in.”
 
Drie tips voor u om te helpen

1. Bereid uw gesprek met de arts goed voor 

“Een arts heeft meestal maar 10 à 15 minuten per gesprek. Dat is kort. U haalt het uiterste uit het gesprek door u goed voor te bereiden en uw vragen op te schrijven. Probeer u bij het opstellen van die vragen ook eens te verplaatsen in de rol van uw arts. Welke informatie heeft hij nodig om mij te kunnen helpen? Hoe ga ik hem of haar uitleggen wat mijn klacht is? Nog regelmatig ben ik kostbare tijd kwijt aan het achterhalen van erg voor de hand liggende zaken, zoals hoelang iemand al last heeft  van een klacht. Of hoe een klacht precies begonnen is. 
Bij een goede voorbereiding hoort ook een verwijsbrief van de huisarts en een actueel medicijnoverzicht. Bedenk ook goed wat uw wensen en verwachtingen zijn. Wees hierin wel reëel. U kunt niet van een arts verwachten dat hij u in één keer van al uw problemen af helpt. Een onrealistisch verwachtingspatroon is een recept voor teleurstelling.”
 

2. Geef het aan als u zich niet op uw gemak voelt bij uw arts

“Het is aan de arts om u een veilig gevoel te geven en u op uw gemak te stellen. Maar soms ontbreekt de klik, met als gevolg dat u afgeleid bent en mogelijk niet vrijuit over uw problemen spreekt. U kunt dan beter eerlijk tegenover uzelf en de arts zijn, en om een andere arts vragen, hoe lastig u dit misschien ook vindt. 
Ik merk zelf ook weleens dat een patiënt zich niet bij mij thuis voelt. Dan stel ik een second opinion bij een collega voor. Soms klaart dat de lucht, soms kiezen we voor een andere behandelaar. Een goede arts-patiëntrelatie is een kwestie van vertrouwen. Als dat vertrouwen ontbreekt, spreek dat dan uit.”
 

3. Laat weten wat u van de zorg vindt, direct of achteraf

“Feedback van collega’s vinden wij belangrijk. Maar minstens zo belangrijk zijn uw opmerkingen. Bepaal zelf op welk moment u die feedback geeft. Krijgt u een verkeerde dosis van uw medicatie? Dan moet u uiteraard meteen aan de bel trekken. Maar draagt een arts of een verpleegkundige sieraden, kies dan het juiste moment om om zo'n hygiënekwestie, in het kader van infectiepreventie, aan de orde te stellen. Hoewel het natuurlijk niet juist is, betekent het niet dat er direct problemen zullen plaatsvinden. Zulke constateringen zou ik na de ziekenhuisopname melden.”
 
Meer tips hoe u kunt helpen fouten te voorkomen? Lees het themadossier Help fouten voorkomen op NPCF.nl.
 
Volgende keer in de serie Help fouten voorkomen…
Christiaan Rompen geeft het blogstokje over aan Mariska Koster, oud-longarts en tegenwoordig medisch adviseur bij zorgverzekeraar Achmea. Koster: “Eén fout zegt niks over iemands kwaliteiten.”

Bron: www.zorgkaartnederland.nl