Gescheurde achterste kruisband

Wat is een gescheurde achterste kruisband?
De achterste kruisband is één van de vier stabiliserende banden (ligamenten) van de knie. De achterste kruisband bevindt zich centraal in de knie. Daar loopt hij schuin achter de voorste kruisband langs. De achterste kruisband verbindt de achterkant van het onderbeen met de voorkant van het bovenbeen. Door zijn ligging zorgt de achterste kruisband ervoor dat het scheenbeen niet naar achteren kan bewegen ten opzichte van het bovenbeen en niet te ver kan draaien ten opzichte van het bovenbeen. De achterste kruisband geeft daardoor stabiliteit aan de knie bij voor- en achterwaartse bewegingen en draaibewegingen. Daarnaast ondersteunt hij de binnen- en de buitenband, die ook stabiliteit bieden aan de knie.

Een gescheurde achterste kruisband is een ernstig letsel van de knie. Het gaat vaak gepaard met letsels van andere banden, letsels van de meniscus of van het kraakbeen (zie figuur 1). Onderzoek door een gespecialiseerde orthopedisch chirurg, een kniespecialist, is gewenst.


Figuur 1. Gescheurde achterste kruisband

Wat zijn de oorzaken van een gescheurde achterste kruisband?
Wanneer u een achterste kruisband heeft gescheurd, is dit meestal een gevolg van een ongeval of van sportletsel. Wanneer er een kracht op de voorkant van het scheenbeen komt terwijl de knie gebogen is, dan komt de achterste kruisband op spanning en kan afscheuren. Bijvoorbeeld van een val op de grond met een gebogen knie tijdens sporten. Of bij een auto ongeval waarbij de voorzijde van het scheenbeen tegen het dashboard aan komt. Wanneer uw achterste kruisband gescheurd is dan is het van belang dat dit snel herkend wordt. Behandeling is in een vroeg stadium makkelijker.

Klachten en symptomen

In welke levensfase komt het voor?
Een afgescheurde achterste kruisband kan in alle levensfasen ontstaan, maar komt het meest voor bij sporters van jongere en middelbare leeftijd.

Welke klachten en symptomen kan iemand hebben met achterste kruisband letsel? 
Bij het scheuren van de achterste kruisband horen of voelen patiënten een “knap” of “plop”. In de meeste gevallen treedt binnen de eerste uren na het letsel een zwelling op van de knie. Deze zwelling ontstaat door een bloeding uit de verscheurde bloedvaten van de beschadigde kruisband. Meestal kan de knie direct na het letsel niet goed worden belast. Deze vroege symptomen nemen gewoonlijk binnen 2-4 weken na het letsel af. Daarnaast kan er na een gescheurde achterste kruisband een gevoel van instabiliteit optreden, tijdens sporten maar ook in het dagelijks leven. Bij elke “verzwikking” bestaat opnieuw een gevaar voor aanvullend letsel van het kraakbeen of de meniscus. Bij sommige patiënten blijven alleen maar vage klachten over waarbij de knie niet helemaal vertrouwd wordt en waarbij er her en der pijn in de knie optreedt.

Ook interessant om te lezen zijn de klachten en symptomen van een gescheurde voorste kruisband. 

Diagnose en onderzoek

Hoe en door wie wordt de diagnose gesteld?
Direct na het ontstaan van de gescheurde achterste kruisband is de knie vaak pijnlijk en gezwollen, en het been is vaak minder goed belastbaar. Het lichamelijk onderzoek is dan niet goed uit te voeren. Niet zelden wordt hierdoor de diagnose vlak na het ontstaan van het letsel in eerste instantie over het hoofd gezien. Daarom is het aan te raden om de knie na een aantal dagen opnieuw te laten beoordelen door de huisarts of een ervaren fysiotherapeut. Als het vermoeden op een gescheurde voorste kruisband blijft bestaan dan stuurt de huisarts of de fysiotherapeut u door naar de orthopedisch chirurg.

Welke onderzoeken worden gedaan?
De orthopedisch chirurg vraagt u naar de aard van het letsel dat u heeft gehad en de huidige klachten. Ook voert hij een aantal specifieke tests uit tijdens het lichamelijke onderzoek. Röntgenfoto’s kunnen de eventuele aanwezigheid van botbreuken uitsluiten. Daarnaast kan men op een röntgenfoto zien of er aanwijzingen zijn voor kraakbeenslijtage. Meestal is deze combinatie voldoende om een diagnose te kunnen stellen.

De orthopedisch chirurg zal een oordeel geven over de volgende vragen:

• moet de knie nog verder tot rust komen?
• moet er nog nader onderzoek worden gedaan in de vorm van een MRI scan of een kijkoperatie?
• (hoe) moeten de aanvullende letsels worden behandeld?
• kunt u samen met de fysiotherapeut door middel van oefentherapie de stabiliteit van de knie nog terug krijgen?
• is een operatie (achterste kruisband reconstructie) noodzakelijk?

Vrijwel altijd is een MRI-scan noodzakelijk. Wanneer ook de MRI-scan te weinig informatie oplevert dan kan het in uitzonderlijke situaties nodig zijn om een kijkoperatie uit te voeren. Wanneer een achterste kruisband al een tijd geleden gescheurd is dan is een röntgenfoto noodzakelijk. Hierbij wordt een achterwaartse kracht op de knie uitgeoefend (een stress-opname) om de gradatie van speling te bepalen en vast te leggen.

De behandeling van achterste kruisband letsels is een speerpunt van de sportmedische kliniek van OCON. De kniespecialisten die de achterste kruisband reconstructie verrichten werken volgens de nieuwste inzichten, en verrichten een ruim aantal achterste kruisband reconstructies per jaar.

Niet-operatieve (conservatieve) behandeling

Acute fase
Bij een acuut letsel is de behandeling gericht op het verminderen van de pijn en de zwelling in de knie. Soms kan tijdelijk gebruik van krukken nodig zijn om de knie te ontlasten. De sportfysiotherapeut ondersteunt u hierbij en start zodra het kan met oefeningen om de bewegingsvrijheid van het gewricht terug te krijgen of te onderhouden.

Sportfysiotherapie
Niet iedereen met een gescheurde achterste kruisband hoeft te worden geopereerd. Zodra de klachten van pijn en zwelling afnemen, en de belastbaarheid en de bewegingsvrijheid van de knie toenemen, kunt u ook starten met oefeningen die de stabiliteit van de knie en de kracht van de beenspieren bevorderen.

Resultaat
Bij een groot deel van de patiënten leidt deze stabiliteitstraining samen met het verminderen van hun (sportieve) activiteitenniveau tot een acceptabele situatie zonder klachten. Bij jongere sportieve patiënten die willen blijven sporten op het oude niveau treedt vaak aanhoudende instabiliteit op. Dit kan gepaard gaan met het ontstaan van begeleidend kraakbeen en meniscus letsel, wat tot extra versnelde veroudering van de knie kan leiden.

Operatieve behandeling

Voor de achterste kruisband operatie
U krijgt een consult bij de sportfysiotherapeut van onze sportmedische kliniek, OCON-Sport. Hij verricht een aantal metingen, stelt een oefenprogramma met u op ter voorbereiding op de operatie en neemt de revalidatie na de operatie met u door. Ook adviseert en begeleidt hij u in de keuze van een behandelend sportfysiotherapeut bij u in de buurt. Indien u al een behandelend fysiotherapeut hebt zal de behandeling aan hem/haar worden overgedragen.

Anesthesie
Voordat u geopereerd kunt worden hebt u een afspraak bij de anesthesist. Hier wordt uw gezondheidstoestand beoordeeld en wordt met u afgesproken welk type verdoving u krijgt tijdens de operatie: algehele narcose of een ruggenprik.

Tijdens de achterste kruisband operatie
De operatieve behandeling van een gescheurde achterste kruisband bestaat uit een achterste kruisband reconstructie. Bij een achterste kruisband reconstructie wordt gebruik gemaakt van lichaamseigen materiaal; vaak een hamstring pees, en soms van een deel van de knieschijfpees. Deze pezen worden, afhankelijk van de gebruikte techniek, via een huidsnede in de knieholte of aan de voorzijde van de knie gewonnen. Het vervolg van de ingreep vindt grotendeels plaats middels een artroscopie (kijkoperatie). Een groot deel van resten van de gescheurde achterste kruisband worden verwijderd, maar een deel van resten blijven staan. Hierdoor kan de gebruikte pees beter genezen. In het scheenbeen en het bovenbeen worden boortunnels gemaakt die uitkomen in de knie, op de plek waar de gescheurde achterste kruisband vastzat. Daarna worden de gescheurde achterste kruisband vervangen (gereconstrueerd) door de pees, die als een of twee stevige bundel(s) op de oorspronkelijke positie van de achterste kruisband worden geplaatst.

Tijdens deze ingreep wordt ook de rest van het kniegewricht beoordeeld op aanwezigheid van begeleidend letsel, zoals een gescheurde meniscus of kraakbeenschade. Indien mogelijk wordt ook dit letsel direct behandeld. Veelal gaat een afgescheurde achterste kruisband gepaard met begeleidende schade aan de posterolaterale hoek (de buitenachterzijde van de knie). Dit begeleidende letsel dient ook operatief behandeld te worden. Dat gebeurt door middel van het nabootsen (reconstructie) van de posterolaterale hoek met een lichaamseigen pees.

Hechtingen
De wond wordt altijd gehecht met oplosbare hechtingen; soms zullen er ook hechtpleisters op de huid worden geplakt. Na tien dagen mag u deze hechtpleisters zelf verwijderen.
 

Na de achterste kruisband operatie
Opnameduur
U blijft in principe 1 nacht in het ziekenhuis, de opname is op de dag van de operatie.

Resultaat
Na een achterste kruisband reconstructie en de revalidatie is bij de grote meerderheid van de patiënten de instabiliteit verdwenen. Een groot deel van de patiënten functioneert weer op het oude sportieve activiteiten niveau. Het lukt echter niet elke patiënt dit oude sportieve activiteitenniveau weer te behalen.
Ook blijft er altijd een verhoogd risico op een nieuw letsel van de knie aanwezig. Het type sport dat u uitoefent -sporten met veel draaibewegingen- draagt aan dit risico bij. Daarnaast heeft een knie waarvan de achterste kruisband is gescheurd een hogere kans op het krijgen van kraakbeenslijtage (artrose) op latere leeftijd.
Het eindresultaat is mede afhankelijk van de aanvullende letsels die in de knie aanwezig zijn.

Complicaties
Ondanks alle zorg die aan de achterste kruisband operatie besteed wordt, kunnen er soms toch complicaties optreden. Algemene complicatierisico’s bestaan onder andere uit een nabloeding, een wondinfectie, een trombosebeen of zenuwuitval. De timing van een achterste kruisband reconstructie is van groot belang om (blijvende) stijfheid te voorkomen: de knie moet genoeg tot rust zijn gekomen. Na het letsel moet de knie ongeveer 3 tot 6 weken rusten. Ook kan een achterste kruisband reconstructie opnieuw scheuren, bijvoorbeeld door een nieuw letsel of doordat hij niet goed vastgroeit in het bot. Gelukkig komen de beschreven complicaties niet vaak voor.

Contact opnemen
Neem contact op met uw behandelend arts indien;

• de hele knie abnormaal dik wordt en/of meer pijn gaat doen;
• u niet meer op het been kunt staan, terwijl dit eerder goed mogelijk was;
• u koorts heeft boven 38,5 graden Celsius;
• uw kuit dik, warm, rood en pijnlijk is (dat kan wijzen op een trombosebeen);
• u het vanwege andere redenen niet vertrouwt.

In het ziekenhuis
U krijgt van onze sportfysiotherapeuten de eerste instructies;

• hoe moet u lopen met krukken;
• hoe moet u uw knie buigen en strekken;
• welke specifieke oefeningen moet u doen.

Naar huis
U wordt vanaf dat moment verder begeleid door uw eigen sportfysiotherapeut. Start op dag 2 na de operatie met de revalidatie bij uw eigen sportfysiotherapeut. Maak hierover zelf al vóór de operatie afspraken.

Revalidatie achterste kruisband
De revalidatie vindt plaats onder begeleiding van de sportfysiotherapeut. Wij adviseren u gebruik te maken van een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in de revalidatie na kruisband reconstructies. Houd rekening met een revalidatieperiode van gemiddeld negen tot twaalf maanden. Het revalidatieprotocol gaat niet uit van tijd maar van kwaliteit: u doorloopt een aantal stappen en mag van de ene stap naar de andere stap indien u aan vooraf bepaalde voorwaarden voldoet. De ene patiënt doorloopt het revalidatieprotocol sneller dan de andere.

U krijgt een brace die u voor de duur van 6 maanden dient te dragen. U mag direct na de operatie met het gewricht buigen en strekken. De eerste zes weken mag u de geopereerde knie 10% belasten, ondersteund door een tweetal krukken, waarna mag worden opgebouwd naar volledige belasting. Daarna mogen de krukken weg zodra de knie volledig kan strekken en het looppatroon en de spierkracht zich normaliseren.

Medicatie
Indien u pijn ervaart kunt u pijnstillers gebruiken. Het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillens (NSAID’s) dient te worden voorkomen omdat hierdoor de ingroei van de pees in het bot mogelijk negatief wordt beïnvloed.

Als er na de operatie problemen met de pijnstilling zijn, dan kunt u de eerste twee weken na de ingreep direct contact met ons opnemen. Is het langer dan twee weken geleden, neem dan contact op met uw huisarts. 

Controle
U komt 6 weken, 6 maanden en 11 maanden na de operatie ter controle op de polikliniek.

Meten van uw resultaten
Voor de operatie en op gezette tijden na de operatie vult u een vragenlijst in en voert u samen met onze sportfysiotherapeut een aantal testen uit. Dit is om goed bij te kunnen houden welke vorderingen u maakt tijdens de revalidatie. Het invullen van de vragenlijst kan thuis of samen met onze sportfysiotherapeut worden gedaan. Het afnemen van de testen gebeurt tijdens de poliklinische controles door onze sportfysiotherapeut.