Artrose in de voet

Artrose is een aandoening van het kraakbeen en wordt ook wel arthrosis deformans genoemd. Voeten bevatten meerdere botten. Op de plaatsen waar de uiteinden van deze botten bij elkaar komen, de gewrichten, zit kraakbeen. Dit kraakbeen zorgt ervoor dat de gewrichten in de voet, zoals het enkelgewricht, soepel kunnen bewegen. Artrose is een degeneratieve aandoening van de gewrichten, waarbij de kwaliteit van het kraakbeen steeds verder achteruit gaat. Uiteindelijk kan het kraakbeen zelfs helemaal verdwijnen en kan er verstijving en verbreding van de gewrichten optreden. Artrose kan in alle gewrichten van het lichaam optreden. In de voet komt artrose het meest voor in het gewricht van de grote teen en in het enkelgewricht.

Artrose komt voornamelijk voor bij ouderen, doordat de kwaliteit van het kraakbeen vermindert naarmate men ouder wordt. Er is bij ouderen sprake van slijtage van het kraakbeen. De ontwikkeling van artrose wordt daarnaast ook bepaald door de mate van belasting van de gewrichten. Artrose kan bij jongeren bijvoorbeeld ontstaan na een ongeval. Wanneer er ooit een operatie aan de voet of enkel is verricht naar aanleiding van een ongeval kan dit het risico op latere artrose vergroten. Tevens kan artrose (arthrosis deformans) ontstaan uit een langdurige ontsteking of een infectie in het gewricht. Bepaalde ziekten die betrekking hebben op gewrichten, bijvoorbeeld reuma of artritis, kunnen het kraakbeen aantasten. Bij patiënten met dit soort ziekten ontstaat de artrose vaak op meerdere plaatsen in het lichaam tegelijk. Andere factoren die het ontstaan van artrose beïnvloeden zijn overgewicht of overbelasting (bijvoorbeeld door intensief sporten en zwaar werk). Ook erfelijkheid speelt een rol bij het ontstaan van artrose, en dan vooral bij vrouwen.

Op welke locaties in de voet komt artrose regelmatig voor?

Enkel artrose

Als er gesproken wordt over enkel artrose wordt het gewricht tussen het scheenbeen en het sprongbeen bedoeld, ook wel het bovenste spronggewricht genoemd.

Onderste spronggewricht artrose

Het onderste spronggewricht bevindt zich tussen het hielbeen en het sprongbeen.

Artrose voetwortel

Met de voetwortel worden de botjes aangeduid die direct voor de enkel gelegen zijn. In de gewrichten tussen het sprongbeen en de voetwortel evenals tussen hielbeen en voetwortel kan artrose ontstaan.

Hallux rigidus

Als er in het gewricht aan de basis van de grote teen sprake is van artrose dan wordt er gesproken over een hallux rigidus.

Artrose kan op elke leeftijd voorkomen als het een gevolg is van een ziekte, een andere aandoening, of eerder letsel. Artrose waarvan de oorzaak onbekend is komt vooral voor bij ouderen, omdat de kwaliteit van kraakbeen vermindert naarmate men ouder wordt.

Artrose gaat vaak gepaard met pijn. Wanneer het kraakbeen versleten is (of zelfs helemaal verdwenen is) dan schuren de botten tegen elkaar. Dit kan hevige pijn veroorzaken. Hoe slechter de kwaliteit van het kraakbeen is, hoe meer pijn men kan ervaren. Ook wordt het gewricht in de voet steeds stijver, bewegen gaat hierdoor steeds moeizamer. De voet is vaak het stijfst in de ochtend en neemt in de loop van de dag iets af. Wanneer de artrose in een gevorderd stadium is dan is de pijn de gehele dag aanwezig, ’s ochtends en ’s avonds, bij beweging en bij stilstand. Tevens is de pijn dan vaak ’s nachts aanwezig. Naast de pijn en de stijfheid die artrose met zich meebrengt zijn er nog andere symptomen:

Het kraakbeen in het gewricht van de voet zorgt ervoor dat de voet soepel kan bewegen. Wanneer dit kraakbeen verdwenen is, dan is een soepele beweging niet meer mogelijk. Bewegen gaat dan vaak gepaard met een schurend en knarsend geluid doordat de botten (met eventuele botaangroeiingen) langs elkaar schuren.

Soms is er bij artrose tevens sprake van een ontsteking in de voet. Een ontsteking gaat vaak samen met een zwelling. De voet/enkel van de patiënt wordt dik en voelt warm aan.

Doordat het kraakbeen afneemt kan de stand van de voet veranderen. Hierdoor kan bijvoorbeeld de wreef inzakken of kunnen de tenen anders komen te staan. Dit kan instabiliteit met zich meebrengen. Door deze instabiliteit kunnen patiënten zich erg onzeker gaan voelen, men kan angstig zijn om bijvoorbeeld de enkel makkelijk te verzwikken.

De orthopedisch chirurg kent de symptomen van artrose en zal door middel van lichamelijk onderzoek en een gesprek met de patiënt alle benodigde informatie verzamelen om een diagnose te kunnen stellen. De orthopedisch chirurg zal u vragen naar uw medische voorgeschiedenis en vragen naar de klachten die de patiënt heeft. Daarnaast zal hij letten op zichtbare, hoorbare en voelbare symptomen van artrose. Op basis van dit lichamelijke onderzoek kan vaak al een diagnose gesteld worden.

Het maken van een röntgenfoto van de voet/enkel is een onderzoek dat vrijwel altijd wordt uitgevoerd. Hierop is de artrose, en de ernst ervan vaak goed zichtbaar. In sommige gevallen zal tevens een CT- of MRI-scan worden gemaakt. Als er sprake is van een ontsteking van een gewricht kan aanvullend een bloedonderzoek worden verricht om de aanwezigheid van bijvoorbeeld reuma of jicht uit te sluiten.