X-benen zijn benen waarbij de knieën naar binnen gegroeid zijn. Wanneer er sprake is van X-benen (genua valga bds) staan de knieën dichter bij elkaar dan de enkels. Hierdoor lijkt de stand van de benen op een X.
X- en O-benen zijn onderdeel van de natuurlijke ontwikkeling van de benen. Een baby wordt geboren met O-benen. Deze O-benen worden steeds minder, geleidelijk aan ontstaan er X-benen. X-benen ontstaan bij peuters en blijven tot ongeveer 7-jarige leeftijd bestaan. Meestal zijn de benen op 7-jarige leeftijd recht gegroeid. In enkele gevallen blijft de X-stand van de benen bestaan.
In eerste instantie is de oorzaak van X-benen een natuurlijke aandoening. X-benen zijn een natuurlijk onderdeel van de ontwikkeling. Externe factoren, zoals de Engelse ziekte (rachitis) kunnen in enkele gevallen ook x-benen veroorzaken. Tegenwoordig ziet men dit voornamelijk nog in ontwikkelingslanden.
Over het algemeen gezegd is de kans dat de X-stand berust op een ziekte alleen dan aanwezig is als de X-stand extreem is of gepaard gaat met pijnklachten.
Vanaf twee à drie jaar ontwikkelen alle kinderen X-benen. Bij een normale ontwikkeling groeien de benen vanaf het zevende levensjaar recht en zijn de X-benen verdwenen.
X-benen gaan meestal niet gepaard met klachten en meestal verdwijnen de X-benen vanzelf weer. Rennen kan voor kinderen wat onhandig zijn, ze kunnen struikelen over hun eigen benen. In extreme gevallen, of wanneer de X-benen een gevolg zijn van een ziekte, kan de afwijking gepaard gaan met pijn.
De orthopeed stelt de diagnose op basis van een anamnese en lichamelijk onderzoek.
In enkele gevallen is het lichamelijke onderzoek alleen niet voldoende om een diagnose te kunnen stellen. Wanneer er twijfel is over de oorzaak van de afwijking kan röntgenonderzoek duidelijkheid verschaffen.