Slapen met een nieuwe kunstheup doe je zo

Orthopedische kliniek OCON in Hengelo doet onderzoek naar ‘rugslapers’ met een kunstheup.

Het risico dat een nieuwe heup uit de kom schiet bij mensen die de eerste acht tot twaalf weken na de operatie niet op de rug slapen is vermoedelijk net zo groot als bij patiënten die dat wel doen. Maar de kans dat het functioneel herstel bij ‘rugslapers’ trager verloopt, is aannemelijk door de gevolgen van een minder ontspannen nachtrust.

Dat zegt orthopeed Anil Peters, verbonden aan het OCON, een orthopedische kliniek in Hengelo. Om zijn eigen bevindingen te onderbouwen is het OCON een meerjarig wetenschappelijk onderzoek begonnen. Het is goedgekeurd door de Medische Ethische Toetsings Commissie en volgt de internationaal geldende richtlijnen.

Peters: „Jaarlijks plaatsen wij bij het OCON tot zeshonderd totale heupprotheses. Voor een verantwoorde studie en om uit statistisch oogpunt goed bewijs te kunnen leveren, willen wij rond de 450 patiënten bij het onderzoek betrekken. Wij verdelen hen in twee groepen. Een groep krijgt het traditionele slaapadvies om op de rug te slapen, de andere groep krijgt een aangepast slaaphoudingsadvies. Het revalidatieproces is voor beide groepen hetzelfde: na acht weken en na een half jaar is er een poliklinische of telefonische controle. We vragen hen dan een vragenlijst in te vullen. Die gaan over de mate van pijn aan de heup, het herstel en de kwaliteit van het slapen. Ook de slaaphouding wordt erbij betrokken en de mate waarin een houding als belastend is ervaren.”

Peters’ initiatief voor het wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op zijn eigen kennis en ervaring. Maar ook de reacties van patiënten die door de gespecialiseerde orthopeden van het OCON zijn geopereerd spelen een belangrijke rol. „Een eerste vraag die veel patiënten stellen bij de eerste controle na een operatie is: ‘Wanneer mag ik van ‘de rug’ af?’ Ze ervaren het op de rug slapen als belastend. Ze slapen slechter en zijn ’s morgens minder uitgerust. Juist voldoende en goede nachtrust in combinatie met gezonde voeding is van essentieel belang voor functioneel herstel na een heupoperatie. Ik zeg in dit kader wel eens dat de ‘Tour de France in bed wordt gewonnen’. Degene die het beste rust, kan het beste presteren. Dus behalve oefenen en gezonde voeding is rusten en slapen belangrijk voor snel en optimaal herstel. In dit kader past ook ons onderzoek. Er is tot op heden onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing voor de aangegeven noodzaak om na een heupoperatie een aantal weken op de rug te moeten slapen. Een inventariserende enquête door ons uitgevoerd toont aan dat de meeste Nederlandse ziekhuizen deze leefregel wel hanteren.”

Voor Peters zijn klachten over het op de rug moeten slapen niet de enige aanleiding voor het wetenschappelijk onderzoek. Hij is van mening dat ook de nazorg moet worden doorontwikkeld, net als door de jaren heen sterk verbeterde operatietechnieken en toegepaste materialen. „Een goed resultaat van een operatie was vroeger met name als de dokter tevreden was. Tegenwoordig is het eerder een goed resultaat als niet alleen de dokter tevreden is maar ook de patiënt. Die is tevreden als hij zo snel mogelijk die dingen weer kan doen die hij graag wil doen. Dit resultaat wordt bij OCON gemeten met PROM: Patient Reported Outcome Measurements.”

Volgens Peters wordt het onderzoek door collega’s met grote belangstelling gevolgd. Dat OCON een dergelijk wetenschappelijk onderzoek uitvoert is ook bijzonder, zegt hij. „Normaliter is dit met name voorbehouden aan academische centra. Wij zijn een kliniek binnen de muren van de Ziekenhuisgroep Twente, ZGT. Met bewegingswetenschapper Rianne Huis in ’t Veld beschikt OCON over een eigen wetenschappelijk onderzoekscoördinator. Daardoor kan er wetenschappelijk onderzoek worden opgezet dat relevant is voor de patiënt en waar deze voordeel bij heeft. Ons onderzoek is veilig en verantwoord en gericht op de vraag of patiënten wel op hun rug moeten blijven liggen in relatie tot het herstel.”

Patiënten die bij OCON op de wachtlijst staan of komen zijn vrij om aan het onderzoek mee te doen. Ze krijgen hierover vooraf uitgebreide informatie en kunnen aan de verpleegkundig specialist aangeven of ze mee willen doen aan het onderzoek.