Snel op de been met een nieuwe heup

 9 November 2018 – TC Tubantia

Met een versleten heup 's ochtends het ziekenhuis in, met een nieuwe 's middags weer naar huis. Het is vanaf volgend jaar werkelijkheid in de OCON-kliniek in Hengelo.

Tot een paar jaar terug betekende een heupoperatie standaard een ziekenhuisopname van een paar dagen. Maar vanaf volgend jaar hoeft 20 procent van de heuppatiënten van het Orthopedisch Centrum Oost Nederland (OCON), met een vestiging in het ZGT-ziekenhuis in Hengelo, de pyjama niet meer in te pakken, zegt algemeen directeur Jessica ter Hofte. ,,Dat zijn jonge mensen die in goede conditie bij ons binnenkomen. Met een goede voorbereiding moeten ze op dezelfde dag weer naar huis kunnen.''

Eerder kreeg kruisbandchirurgie al zo'n snelle route. En bij heup- en knieprotheses wordt dagbehandeling ook mogelijk bij een beperkte patiëntengroep. Medisch directeur Christiaan Rompen: ,,Voor de gemiddelde 80-plusser geldt dit natuurlijk niet. En bij jongere patiënten is het zeker geen doel op zich. Maar daar waar het kan, voeren we het door, in het belang van de mobilisatie en het herstel. Voorwaarde is dat de patiënt zich thuis kan redden. Hij moet thuis met krukken uit de voeten kunnen.''

Zo'n 80 procent van de patiënten blijft nog steeds een of meerdere nachten om te herstellen, met alle zorg die daarbij nodig is. Maar ook in deze categorie valt winst te behalen, zegt Rompen. ,,Met tientallen procenten. Als iemand van drie naar twee dagen verblijf gaat, spreek je ook over 33 procent verbetering.''

Orthopedie is de grootste afdeling binnen het ziekenhuis in Hengelo. Het OCON begint in 2019 aan een nieuw hoofdstuk in haar tienjarig bestaan. De kliniek wordt een volledig zelfstandig behandelcentrum binnen de muren van ZGT. Waar het nu als 'onderaannemer' via het ziekenhuis contracten heeft met zorgverzekeraars, sluit het die met een eigen WTZi-registratie (Wet Toelating Zorginstellingen) straks zelf af. Met als gevolg meer eigen regie.

Ter Hofte: ,,We worden een klein ziekenhuis binnen het grote ziekenhuis, een zogeheten categoraal ziekenhuis, dat zich volledig toelegt op orthopedische en sportmedische zorg. De ambities zijn groot. Het OCON staat te trappelen om innovaties en andere werkwijzen door te voeren. Juist die andere aanpak vóór, tijdens en na operaties leidt tot een kortere ligduur."

Cruciaal is dat de behandelkliniek straks een eigen anesthesieteam heeft van vijf personen. Twee teamleden komen van naburig ziekenhuis MST, twee van ZGT zelf en één lid was zzp'er.

De laatste, Delwyn Roseval, zegt dat hij bij OCON zijn eigen visie op het vak in de praktijk brengt. "Het is misschien niet heel bekend bij het grote publiek, maar verdovingen hebben megagrote invloed op het herstel van patiënten. Komt iemand nog erg misselijk uit de narcose, dan is hij soms pas 24 uur later mobiel. Die vertraging geeft zo'n meetbaar verlies aan spierkracht, dat herstel langer duurt.''

Maatwerk wordt het toverwoord bij pijnbestrijding. Een langwerkende verdoving als het moet, kortwerkend als het kan. "De meeste ingrepen doen we onder lokale narcose. Zeker 85 tot 90 procent. Bij knie- en heupoperaties zelfs bijna 100 procent. Veel van die lokale blokken, zoals wij ze noemen, beschermen niet alleen tijdens de ingreep maar ook in de zestien uur daarna, als de meeste pijn wordt geleden. Maar als een arm niet heel lang verdoofd hoeft te worden, kiezen we kortwerkende middelen.''

Met echoapparatuur zoekt de narcotiseur de juiste zenuw op met de injectienaald. Daar gaat zo min mogelijk verdovingsvloeistof in. Elke anesthesist krijgt zijn eigen aandachtsgebied binnen de kliniek. Zoals de zestien orthopedisch chirurgen van OCON nu ook allemaal superspecialist zijn. De eerste weet bijvoorbeeld alles van knieën, de tweede van wervelkolommen en de derde van heupen.

Christiaan Rompen: ,,Nu werken we nog met anesthesisten die zijn verbonden aan het ziekenhuis. Die werken voor ons, maar ook voor de keel-, neus- en oorarts. Met een eigen anesthesieteam krijgt ieder binnen de groep de kans de allerbeste te worden op zijn eigen vakgebied. Dat is belangrijk. Optimale resultaten bereik je door eenzelfde ingreep vaak, uniform en consequent uit te voeren.''

Stoppen met roken
Een andere grote verandering is de veel intensievere begeleiding in aanloop naar de operatie en in de periode daarna. Oftewel een multidisciplinaire aanpak om de patiënten al voor de operatie fitter te krijgen. In Scandinavië is hier al veel aandacht voor. Een voorbeeld is stoppen met roken. Nu al zijn er ingrepen die OCON niet uitvoert bij rokers. Dat is bijvoorbeeld de standcorrectie van het been, dus het verhelpen van o- of x-benen.

Delwyn Roseval: "Roken heeft een immens negatieve impact op de genezing van weefsel. Daarom doen we die operatie niet bij rokers. Maar we willen ze natuurlijk wel helpen. Daarom bieden we ze begeleiding aan om te stoppen. Hetzelfde speelt bij forse obesitas bij knieprotheses. De kans op een slechte uitkomst is gewoon groter. Een knie laat eerder los. Je krijgt vaker wondproblemen. Begeleiden bij bewegen en andere voeding is dan belangrijk."

Het kan zijn, zegt Roseval, dat de patiënt dit als 'bemoeizorg' ervaart. ,,Of dat hij het gevoel heeft dat wij hem proberen op te voeden. Maar het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Wij laten iemand er niet alleen voor staan, we steken juist de hand uit. Om Nederland op langere termijn gezond te houden moeten we met dit soort initiatieven juist doorpakken. Wat we hier straks uitrollen, kan de gouden standaard zijn voor de ziekenhuiswereld.''

Patiëntenmanager
In de nazorg speelt iets soortgelijks. Een grote groep gezonde patiënten die onder het mes moet, regelt zelf zijn zaakjes. Vooraf worden afspraken gemaakt met de werkgever en met de partner, zodat thuis alles op rolletjes blijft lopen.

Rompen: "Maar anders is het met de complexere oudere patiënt die recent een partner verloor, bijkomende aandoeningen heeft, zes medicamenten slikt en twee volwassen kinderen heeft die in de Randstad wonen. Hoe zorgt die voor zichzelf na de operatie? Daarin kunnen we beter ondersteunen. Bijvoorbeeld via een patiëntenmanager. Daarmee zeggen we niet dat wij die begeleiding gaan doen, maar we kunnen wel helpen met regelen. Kijk, voor ons is zo'n heupoperatie dagelijkse kost. We doen er vijf op een dag. Maar de patiënt heeft maar twee heupen. Zo'n operatie is een life event. Dat realiseren wij ons terdege.''

800 operaties verhuizen van Almelo naar Hengelo
Jaarlijks achthonderd orthopedische operaties verhuizen vanaf volgend jaar van het ziekenhuis van Almelo naar de locatie van ZGT in Hengelo.

OCON verhuisde medio 2017 noodgedwongen deels naar Almelo, omdat daar de intensive care gevestigd was. Nu het OCON zelf in Hengelo een medium care opzet als postoperatieve opvang, hoeft het centrum niet langer in Almelo te blijven.

De orthopeden willen terug naar Hengelo, omdat de afdeling daar na uitgebreide verbouwingen up-to-date is. Een deel van die ruimten staat nu leeg. ZGT juicht de terugkeer naar Hengelo ook toe, omdat deze locatie vooral planbare zorg uitvoert. Almelo is de plek voor acute zorg en zorg met hoog risico.

Orthopedisch chirurg en medisch directeur van OCON, Christiaan Rompen: ,,Nu ZGT meer planbare zorg in Hengelo concentreert, is dit een uitstekend moment voor verdere ontwikkeling van OCON in Hengelo.''

Operaties waarbij een intensive care nodig is, bijvoorbeeld omdat de patiënt binnenkomt via de spoedeisende hulp, blijven in Almelo. Bij OCON werken zestien orthopedisch chirurgen, drie sportartsen en 180 andere medewerkers.